De Nederlandse MKB-sector is cruciaal voor de economie – goed voor 64% van de toegevoegde waarde en 73% van de werkgelegenheid – en veel MKB-bedrijven hebben (opnieuw) externe financiering nodig, vooral via verschillende soorten investeringsrondes. Uit de CBS Financieringsmonitor 2023 blijkt dat circa 15% van de MKB-bedrijven in 2022–2023 een nieuwe externe financieringsbehoefte had, wat een belangrijke mijlpaal kan zijn voor oprichters. In dat licht is de rol van de CFO essentieel bij het ‘investeringsklaar’ maken van de onderneming voor een volgende investeringsronde of verkoop, vooral in Series B situaties. De CFO bewaakt de financiële kwaliteit, ontwikkelt groeiplannen, en zorgt dat het bedrijf strategisch en organisatorisch zo is ingericht dat investeerders of kopers het vertrouwen hebben de onderneming te financieren of over te nemen. Onderzoeksvraag is: hoe kunnen CFO’s de waarde van een onderneming optimaliseren voor verschillende soorten investeringsrondes? Hoe bereidt de CFO Nederlandse MKB-ondernemingen financieel, strategisch en organisatorisch voor op een nieuwe financieringsfase of exit?

Voorbereiding op investmentronde

CFO’s verantwoordelijkheden bij financierings- of exitvoorbereiding omvatten onder meer het optimaliseren van de waarde voor verschillende soorten investeringsrondes. Financiële voorbereiding en ‘financial clean-up’: de CFO brengt de boekhouding op orde, voert waar nodig herstructureringen door en zorgt voor eenduidige verslaglegging. Hij optimaliseert de Ebitda door eenmalige kosten te elimineren en implementeert strikte internal controls, wat essentieel is voor het aantrekken van funding. Zoals Deloitte opmerkt is de CFO de “guardian of the numbers” en speelt hij een centrale rol in het credibel presenteren van de historische en verwachte financiële prestaties, wat belangrijk is voor oprichters die nieuwe investeringsrondes willen aantrekken. Voorafgaand aan financiering voert de CFO gedetailleerde due diligence uit op de cijfers, maakt hij variantenberekeningen van kasstromen, en stelt hij prognoses op (rolling forecasts) om het businessmodel te onderbouwen. Waardering en waardebepaling: De CFO ontwikkelt waarderingsmodellen (meestal DCF, maar soms ook multiples of option-based modellen) om de ondernemingswaarde te berekenen, wat van belang is voor elke financieringsronde. Zo stelt hij contante-waardeberekeningen op van toekomstige kasstromen tegen een passende WACC. Deze waarderingsmodellen vormen de basis voor prijsonderhandeling met investeerders of kopers. Door waarderingssimulaties en stresstests (met verschillende groeiscenario’s) kan de CFO laten zien wat het bedrijf (minimaal) waard is en op welke punten een koper kan afdingen. Dit helpt om een realistische exit- of investeringsprijs te onderbouwen. Governance en compliance: de CFO zorgt dat corporate governance op orde is. Hij zorgt voor een heldere organisatiestructuur, een ervaren raad van commissarissen of adviseurs, en up-to-date bestuursverslagen om het eigen vermogen te versterken. Veel investeerders verwachten dat een MKB-bedrijf voldoet aan fundamentele compliance-eisen (bijv. Bij het aanvragen van venture capital is het belangrijk om een solide strategie voor funding te presenteren. bestuurverslagen, auditrapporten, risicoanalyse). KPMG beschrijft een maturiteitstool om de volwassenheid van governance-processen te beoordelen. De CFO bereidt dit voor door regels, beleidsprotocollen en interne audits te formaliseren. Investor readiness (investeerderscommunicatie): De CFO helpt bij het optimaliseren van het businessplan, de pitch en alle presentatie­materialen voor investeerders, vooral in de context van series A en B. Volgens de EIC-begeleiding omvat dat onder meer het aanscherpen van het businessplan en pitchdeck (inclusief onderliggende salesprognoses) en het opstellen van een investeerderswaardering. Praktisch betekent dit dat de CFO kwartaal- en jaarrapportages opruimt tot een coherent verhaal met goede KPI’s, streefcijfers en sensitievieitsanalyses. Hij stelt ook een vertrouwelijk informatie­dossier samen (dataroom) met kerncijfers, contracten (klanten, leveranciers, IP) en historische analyses, zodat investeerders of kopers snel vertrouwen krijgen. Ondersteuning bij onderhandelingen: in de onderhandelingen met investeerders of kopers is de CFO partner van de CEO. Hij onderbouwt waarderingen, onderhandelt over financieringsvoorwaarden en controleert de dealdocumenten. Volgens Deloitte kan een sterke CFO 5–20% extra waarde creëren bij een exit, wat bijzonder belangrijk is voor private equity investeringen. De CFO bewaakt dat de voorwaarden (bijv. voor aandelen en investeringsrondes) goed worden nageleefd. earn-outs, garanties, schenkingen) financieel haalbaar zijn en voorkom risico’s. Hij coördineert de dealadviseurs (juristen, bankiers, accountants) en treedt op als financieel gesprekspartner, zodat de financiële doelstellingen van de onderneming goed worden beschermd, vooral in het kader van productontwikkeling.

Theoretisch kader en modellen

Enkele relevante theoretische raamwerken spelen een rol: Investeringsklaarheid (Investor Readiness Framework): dit model beschrijft hoe bedrijven zich systematisch kunnen voorbereiden op financiering door o.a. businessplannen, pitchdecks en financiële prognoses te optimaliseren. Het richt zich erop investeerdersbehoeften te begrijpen en het groeiverhaal hierop af te stemmen. Corporate Finance Life-Cycle: volgens levenscyclusmodellen doorloopt een onderneming fases (startup, groei, volwassenheid) waarbij de financieringsbehoefte verschuift. Een jonge onderneming heeft vooral equity nodig; een volwassen bedrijf kan meer schuldfinanciering aantrekken. De CFO gebruikt dit kader om strategisch te kiezen voor kapitaal of schuld, afhankelijk van groeifase en risicoprofiel. DCF-waarderingsmodel: de Discounted Cashflow-methode is de standaard voor ondernemings­waardering in M&A. Hij projecteert de toekomstige vrije kasstromen en verdisconteert die tegen de WACC. Dit model kan flexibel worden aangepast voor verschillende scenario’s en is niet gebonden aan boekhoudkundige regels. M&A Value Creation Framework: dit omvat de financiële en operationele hefboompunten om waarde te vergroten voor kopers. De CFO identificeert bijvoorbeeld synergiekansen en kostenbesparingen. Zoals Deloitte aangeeft, kan een goede CFO de gerealiseerde exitwaarde wezenlijk verhogen. Het model benadrukt waarde-opleverende acties vóór, tijdens en na een transactie. Governance & Compliance Maturity: similar aan KPMG’s benadering wordt een stapsgewijze opbouw van bestuursstructuur en compliance voorgesteld. De CFO werkt toe naar een situatie waarin bedrijfsvoering transparant en voorspelbaar is, zodat externe partijen het bedrijf institutioneel kunnen benaderen, vooral tijdens de financieringsronde.

Strategieën, instrumenten en best practices

Voorbereiding op financiering of exit vereist praktische maatregelen en tools: Financiële ‘clean-up’ en controle zijn noodzakelijk om te voldoen aan de verwachtingen van investeerders tijdens de financieringsronde. Opschonen van de boekhouding en implementatie van solide rapportagesystemen zijn cruciaal voor het verkrijgen van funding in de seed fase. Dit betekent het elimineren van niet-terugkerende posten, herzien van waarderingsgrondslagen en waar nodig extern auditklaar maken van de jaarrekening. Het doel is financiële transparantie: elke aanpassing of afschrijving is onderbouwd. Gedegen reporting en prognoses zijn essentieel voor het aantrekken van investeringen in de pre-seed fase. instellen van regelmatige managementrapportages met KPI-dashboards. Veel CFO’s hanteren een balanced scorecard of rolling forecasts om continu vooruit te plannen, vooral bij het voorbereiden van series A en B investeringen. Door scenario-analyses en stresstesten kan het management de impact van marktveranderingen of extra investeringen simuleren, wat investeerders vertrouwen geeft. Waarderingssimulaties (DCF en vergelijkingsanalyses) voor verschillende soorten investeringsrondes. de CFO gebruikt Excel of speciale software om met het DCF-model de ondernemingswaarde te berekenen. Hij test meerdere groeiperspectieven (bijv. Optimistisch, basis, pessimistisch) en toont zo de robuustheid van de waardering, wat cruciaal is voor investeerders in elke financieringsronde, inclusief Series B. Ook verhoudingsgetallen (zoals EV/EBITDA) worden berekend voor marktreferentie in de context van investeringsrondes, wat belangrijk is voor private equity analyses. Investor-relations en pitch deck: De CFO bereidt zich voor door samen met marketing/CEO een overtuigend investeringsverhaal samen te stellen dat aantrekkelijk is voor angel investeerders. Er wordt een professioneel pitch deck gemaakt, met duidelijke bedrijfspresentaties, financiële roadmaps en illustratieve dashboards. Financiële gegevens worden toegelicht in heldere taal, zodat niet-financiële beleggers het groeipotentieel begrijpen, vooral in het kader van seed en pre-seed investeringen. Een goed ingerichte dataroom (met jaarrekeningen, contracten, licentie­voorwaarden) is een onmisbaar instrument om due diligence soepel te laten verlopen. Governance en compliance: de CFO zet een strak bestuursproces op. Dit omvat het organiseren van kwartaal- of maandelijkse bestuursvergaderingen (zelfs zonder formele RvC) met actuele financiële rapportages. Hij legt beslissingen en beleid schriftelijk vast (bijv. formele goedkeuringsprocedures voor investeringen). Hiermee toont de CFO aan dat het bedrijf een volwassen bestuurscultuur heeft, wat volgens KPMG een indicator is voor governance-volwassenheid. Onderhandeling en dealmanagement: de CFO gebruikt professioneel modelleer- en onderhandelingssoftware om verschillende financieringsconstructies (equity vs. schuld, earn-outs, vendor financing) door te rekenen. Hij stelt samen met juristen term sheets en koopcontracten op, en vergelijkt biedingen op basis van netto huidige waarde. De CFO treedt op als sparringpartner voor de eigenaar bij prijs- en structuuronderhandelingen, om maximale waarde te realiseren. Extern advies en team: veel MKB-CFO’s trekken er tijdelijk extra expertise bij, bijvoorbeeld via een parttime of interim-CFO, corporate finance-adviseur, of bankier met dealervaring. Dit “CFO-netwerk” helpt bij benchmarks en bij het afhandelen van complexe IFRS-, IFR- of fiscaal-technische kwesties. Door deze processen en tools systematisch toe te passen (van financiële reorganisatie tot heldere prognoses en strakke governance) bouwt de CFO aan een ‘institutioneel-ready’ onderneming die aantrekkingskracht heeft op investeerders en kopers. Met name een rigoureuze data rooms-infrastructuur en eenduidige KPI’s geven duidelijkheid; bedrijven die dit consequent bijhouden, slagen er beter in om financiering aan te trekken of tegen een gunstige prijs te verkopen.