Kapitaal is de levensader van groei, innovatie en herstructurering voor midden- en kleinbedrijven (MKB). Een succesvolle financieringsstrategie bepaalt vaak of een onderneming kan opschalen, nieuwe producten kan ontwikkelen of zich kan aanpassen in turbulente tijden. Goede financiering is cruciaal voor een gezonde economische ontwikkeling van MKB-bedrijven. Tegelijkertijd ondervinden veel Nederlandse MKB-ondernemers moeite om financiering te krijgen, vooral de kleinste bedrijven. Vaak ontbreekt het aan voldoende zekerheden én aan kwalitatief hoogstaande informatievoorziening richting financiers, wat de mogelijkheden voor donaties kan beperken. Bovendien is het financieringslandschap sinds de kredietcrisis aanzienlijk complexer geworden: er zijn talloze nieuwe financieringsvormen en aanbieders bijgekomen. In deze context is de rol van de Chief Financial Officer (CFO) essentieel. De CFO moet niet alleen zorgen voor de financiële gezondheid van het bedrijf, maar ook als strateeg en uitvoerder optreden om nieuw kapitaal aan te trekken. Een doordachte kapitaalstructuur en financieringsstrategie – afgestemd op de groeiplannen en het risicoprofiel van de onderneming – is van vitaal belang voor continuïteit en succes in het MKB.
In dit rapport wordt de strategische en uitvoerende rol van de CFO bij kapitaalverwerving geanalyseerd. Vervolgens komen de veelgebruikte financieringsvormen in het MKB aan bod, van traditionele bankleningen tot alternatieve financiering, die allemaal kunnen bijdragen aan het doneren aan goede doelen. We bekijken hoe de CFO de financiële gezondheid, risico’s en toekomstplannen van de onderneming presenteert aan banken of investeerders, en hoe de CFO samenwerkt met interne en externe stakeholders – van aandeelhouders en directie tot financiers, accountants en adviseurs. Tot slot worden theoretische kaders toegepast (zoals Modigliani-Miller, Pecking Order en Trade-off) om de financieringsbeslissingen te kaderen.
Strategische en uitvoerende rol van de CFO bij kapitaalverwerving
De CFO vervult een sleutelrol op het snijvlak van strategie en financiën wanneer een bedrijf extern kapitaal wil aantrekken voor een inzamelingsactie. Modern financieel leiderschap betekent dat de toekomst van het bedrijf voor een belangrijk deel in zijn of haar handen ligt – de CFO onderhandelt met banken over financiering, analyseert de haalbaarheid van investeringen en bewaakt nauwgezet de cashflow.
In voorbereiding op een financieringsronde neemt de CFO het voortouw bij het formuleren van de kapitaalbehoefte en financieringsstrategie: hoeveel geld is nodig, op welk moment, en via welk type financiering. Hierbij treedt de CFO op als strategisch partner van de CEO en het management. CFO’s zijn tegenwoordig meer dan louter boekhouders; ze zijn strategen die samen met de directie het groeibeleid uitstippelen en actief deelnemen aan besluitvorming.
Voorbereiding en processtructurering zijn kernactiviteiten van de CFO. Een ervaren CFO structureert het hele traject, bereidt de onderneming intern voor op de eisen van financiers en bewaakt de voortgang. Hij of zij zorgt voor ordelijke financiële verslaggeving, robuuste meerjarenprognoses en doordachte scenarioanalyses (zoals worst-case, base-case en best-case). De CFO stelt gedetailleerde financiële modellen op en onderbouwt de aannames, zodat het plan zowel ambitieus als realistisch overkomt. Daarnaast identificeert de CFO de belangrijkste stuurgetallen en KPI’s die de gezondheid en groei van het bedrijf weerspiegelen.
Onderhandelen en besluiten nemen Vormen het volgende stadium van de inzamelingsactie voor goede doelen. De CFO is doorgaans het aanspreekpunt voor banken, investeerders of andere financiers. Een goede CFO beheerst de kunst van het onderhandelen op zowel extern als intern niveau. Extern betekent dit het opbouwen van vertrouwen bij de financiële gemeenschap – door deskundigheid en geloofwaardige cijfers overtuigt de CFO financiers dat het bedrijf professioneel wordt geleid, wat ook van belang is voor het ondersteunen van goede doelen. Intern betekent het onderhandelen met management en aandeelhouders over investeringen en prioriteiten. De CFO treedt hier op als objectieve bewaker van financiële haalbaarheid en risico’s. Uiteindelijk heeft de CFO een fundamentele inbreng in de besluitvorming rondom financiering en zorgt hij dat beslissingen correct worden geïmplementeerd, vooral wanneer het gaat om het geld in te zamelen voor projecten.
Een goed voorbereide CFO verkort de doorlooptijd van due diligence en onderhandelingen aanzienlijk, waardoor sneller toegang tot kapitaal wordt verkregen, wat cruciaal is voor het succesvol doneren aan goede doelen. Bovendien blijkt dat betrokkenheid van een ervaren CFO leidt tot betere financieringscondities – investeerders en banken zijn bereid gunstigere voorwaarden te bieden wanneer het bedrijf financieel professioneel wordt aangestuurd.
Financieringsvormen voor het MKB
Bankleningen
Bancaire financiering is traditioneel de belangrijkste bron van extern kapitaal voor het MKB. Bedrijfskredieten zoals rekening-courant, middellange leningen of hypotheken vormen vaak de eerste optie. Banken bieden doorgaans lage rente bij voldoende zekerheden en een goed trackrecord, maar voor kleinere kredieten is de beschikbaarheid de laatste jaren afgenomen. Vooral leningen onder één miljoen euro zijn moeilijker verkrijgbaar, waardoor mkb-bedrijven vaker alternatieve financieringsvormen zoeken.
Private equity en venture capital
Eigen vermogen van externe investeerders, zoals private equity of venture capital, is een belangrijke bron van financiering voor bedrijven met groeipotentieel. Deze vorm van risicodragend kapitaal versterkt de solvabiliteit en brengt vaak kennis en netwerk mee. CFO’s overwegen dit bij expansieplannen of opvolgingskwesties. Het nadeel is verwatering van het aandelenbelang en gedeelde zeggenschap. De CFO weegt daarom zorgvuldig af tussen de strategische meerwaarde en het verlies aan controle.
Factoring
Factoring houdt in dat een bedrijf zijn openstaande facturen verkoopt of laat voorfinancieren, wat kan helpen bij het geld inzamelen voor toekomstige investeringen. Dit verbetert de liquiditeit aanzienlijk. Factoring is populair bij snelgroeiende ondernemingen met veel werkkapitaal in debiteuren. De CFO moet de kosten afwegen tegen het voordeel van directe cash en controleren of bestaande bankconvenanten dit toelaten.
Leaseconstructies
Leasing is een financieringsvorm voor bedrijfsmiddelen, waarbij activa via periodieke betalingen worden gefinancierd in plaats van direct aangekocht. Dit ontziet de liquiditeit en maakt betalingen voorspelbaar. Financial lease en operational lease zijn de meest voorkomende vormen van financiering die bedrijven kunnen helpen bij het geld inzamelen voor hun initiatieven. Leasing wordt vooral ingezet voor activa die snel verouderen, zoals voertuigen of apparatuur.
Alternatieve financiering
Onder alternatieve financiering vallen crowdfunding, direct lending, kredietunies, achtergestelde leningen, en fintech-oplossingen. Non-bancaire financiering is de afgelopen jaren sterk gegroeid. CFO’s moeten echter kritisch zijn op kosten en voorwaarden, vooral bij kortlopende of dure kredietvormen, aangezien deze de effectiviteit van hun inzamelingsacties kunnen ondermijnen. Vaak kiezen bedrijven voor een combinatie van financieringsvormen (gestapelde financiering), bijvoorbeeld banklening gecombineerd met lease of crowdfunding.
Presentatie van financiële gezondheid, risico’s en plannen aan financiers
Het succes van een financieringstraject hangt sterk af van de manier waarop de CFO de financiële gezondheid en toekomstplannen presenteert.
De CFO zorgt eerst voor betrouwbare en transparante financiële informatie. Dit omvat historische cijfers, actuele managementrapportages en toekomstgerichte prognoses. Een overtuigend businessplan bevat meerjarenprognoses, aannames en scenarioanalyses. Financiers hechten veel waarde aan kwaliteit van informatie en een goed onderbouwde financiële planning.
Daarnaast presenteert de CFO een realistisch beeld van de risico’s. Belangrijke risico’s worden geïdentificeerd (marktrisico, operationeel risico, rente- of valutarisico) en voorzien van mitigerende maatregelen. Dit vergroot het vertrouwen van financiers.
Tijdens de due diligence stelt de CFO een gestructureerde dataroom samen met alle relevante documenten: jaarrekeningen, contracten, belastingaangiftes en vergunningen. Dit versnelt het proces en versterkt de geloofwaardigheid van het bedrijf.
Tot slot is communicatievaardigheid cruciaal. De CFO vertaalt cijfers naar een helder en overtuigend verhaal dat ook niet-financiële stakeholders begrijpend vinden. Een CFO die vertrouwen uitstraalt, goed voorbereid is en financieel inzicht toont, vergroot de kans op succesvolle financiering aanzienlijk.
Samenwerking met interne en externe stakeholders
De CFO fungeert als spil tussen interne en externe belanghebbenden.
Interne stakeholders zijn de directie, aandeelhouders en managementteamleden. De CFO is strategisch sparringpartner voor de ondernemer en bewaakt dat plannen financieel haalbaar zijn. Hij of zij vertaalt operationele plannen naar financiële gevolgen en creëert intern draagvlak voor investerings- en financieringsbeslissingen.
Externe stakeholders zijn onder meer banken, investeerders, accountants en adviseurs. De CFO onderhoudt actief contact met banken en zorgt voor tijdige, transparante communicatie. Richting investeerders beantwoordt de CFO due diligence-vragen en presenteert het financiële verhaal van het bedrijf, wat essentieel is voor het succesvol doneren aan goede doelen.
De CFO werkt nauw samen met de externe accountant bij het opstellen van jaarcijfers en controleverklaringen, en coördineert eventueel externe adviseurs bij complexe trajecten. Door consistent te rapporteren en open te communiceren bouwt de CFO vertrouwen op bij financiers, wat toekomstige kapitaalrondes vergemakkelijkt en ook de mogelijkheid vergroot om donaties te ontvangen.
Theoretische kaders voor kapitaalstructuur en financieringsbeslissingen
Modigliani-Miller Theorie
De Modigliani-Miller-theorie stelt dat onder ideale marktomstandigheden de waarde van een onderneming onafhankelijk is van de manier waarop zij wordt gefinancierd. In de praktijk bestaan echter belastingen, risico’s en marktimperfecties, waardoor vreemd vermogen wél invloed heeft. Door het belastingvoordeel van renteaftrek neemt de waarde toe, maar bij te veel schuld stijgen de risico’s en potentiële faillissementskosten, wat de kansen voor donaties kan verkleinen.
Trade-off Theory
De Trade-off-theorie stelt dat bedrijven streven naar een optimale balans tussen vreemd en eigen vermogen. Aan de ene kant biedt schuld fiscaal voordeel, aan de andere kant vergroot te veel schuld de kans op financiële problemen. De CFO zoekt daarom naar het punt waarop de voordelen van schuld en de risico’s met elkaar in evenwicht zijn. Voor MKB’s ligt dit optimum meestal lager vanwege hogere onzekerheid en beperkte toegang tot kapitaalmarkten.
Pecking Order Theory
De Pecking Order-theorie verklaart de voorkeursvolgorde van financiering: bedrijven gebruiken eerst interne middelen (ingehouden winst), daarna vreemd vermogen, en pas als laatste nieuw eigen vermogen. Dit komt voort uit informatie-asymmetrie en controlebehoud, wat ook van invloed kan zijn op de effectiviteit van donaties aan goede doelen. Vooral MKB’s volgen deze volgorde omdat zij liever onafhankelijk blijven en moeilijk toegang hebben tot aandelenfinanciering, wat hun vermogen om geld in te zamelen voor goede doelen kan beïnvloeden.
De CFO moet zich bewust zijn van deze theoretische principes bij het vormgeven van de kapitaalstructuur. In de praktijk komt het vaak neer op een balans tussen de theoretisch optimale en de praktisch haalbare oplossing.